འཛམ་གླིང་དམག་ཆེན་གཉིས་པའི་རྗེས་སུ། ཆབ་སྲིད་དང་དཔལ་འབྱོར། དམག་དོན་སོགས་སྲོལ་རྒྱུན་གྱི་‘‘མཁྲེགས་པོའི་སྟོབས་ཤུགས་’’(La Puissance dure) འགྲན་རྩོད་ཀྱི་ཁྱབ་ཁོངས་ནང་རིམ་པར་ཕམ་ཉེས་བྱུང་རྗེས། ཧྥ་རན་སིས་‘‘རིག་གནས་ཕྱི་འབྲེལ་’’(Diplomatie Culturelle) ལ་སྔར་ལས་དོ་སྣང་དང་ཤུགས་སྣོན་བྱས་ཏེ། འཛམ་གླིང་གཅིག་གྱུར་གྱི་འགྱུར་ཤུགས་ཆེ་རུ་འགྲོ་བཞིན་པའི་གོ་སྐབས་དང་བསྟུན་ནས། རྒྱལ་ཁབ་དང་མི་རིགས་ལ་རང་ཆས་སུ་ཡོད་པའི་སྐད་ཡིག་དང་རིག་གནས། སྒྱུ་རྩལ་སོགས་‘‘མཉེན་པོའི་སྟོབསས་ཤུགས་’’(La Puissance douce) ལ་བརྟེན་ནས་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་སྣང་བརྙན་ལེགས་བཅོས་དང་། རྒྱལ་སྤྱིའི་སྤྱི་ཚོགས་ནང་རང་གི་གཏམ་བརྗོད་དབང་ཚད་དང་སྲིད་དོན་གནས་བབ་གོང་མཐོར་གཏོང་ཐབས་བྱས་ཡོད། ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་བྱུང་རབས་དེའི་ནང་། ཧྥ་རན་སིས་ཕྱོགས་གཅིག་ནས་‘‘རིག་གནས་ཟུར་འབྱེད་’’(Exception Culturelle) ཀྱི་རིགས་ལམ་དང་ཐབས་བྱུས་སྤྱད་ནས། ཨ་རི་གཙོས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་ཁག་གི་ཕྱི་ཡོང་རིག་གནས་ཐོན་རྫས་ཀྱི་ཤུགས་རྐྱེན་ལ་འགོག་རྒོལ་བྱས་པ་མ་ཟད། རང་ས་རང་ཡུལ་གྱི་རིག་དངོས་ཐོན་རྫས་ལ་སྲུང་སྐྱོབ་དང་དར་སྤེལ་དུ་བཏང་ཡོད། ཕྱོགས་གཞན་ནས་‘‘རིག་གནས་སྣ་མང་’’(Diversité Culturelle) གི་འདུ་ཤེས་དང་ལེན་དང་མཉམ་ལས་ལག་བསྟར་བྱས་ནས། འཛམ་གླིང་གི་རྒྱལ་ཁབ་དང་ཡུལ་གྲུ་གཞན་དག་བར་ལ་རིག་གནས་ཀྱི་འབྲེལ་ལམ་འཛུགས་ཐབས་བྱས་ཡོད། རིག་གནས་ཐབས་བྱུས་ཀྱི་བརྡ་ཆད་ལ་མཚོན་ནའང་། རིག་གནས་ཕྱི་འབྲེལ་ནི་ཕྱི་ལོ་༡༩༣༤ ལོར་« ཨོག་སི་ཧྥོར་ཊི་དབྱིན་ཡིག་མིང་མཛོད་ཆེན་མོའི་» ནང་གསར་དུ་ཐོན་ཞིང་། རིག་གནས་ཟུར་འབྱེད་ཀྱི་ཐོག་མའི་རིགས་ལམ་འདོན་མཁན་ཡང་ཧྥ་རན་སི་ཡིན། དེང་གི་གོ་བ་ལེན་ཕྱོགས་ལྟར་ན། རིག་གནས་ཕྱི་འབྲེལ་ནི་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་ཉིང་དགོས་འདྲེས་པའི་ཕྱི་འབྲེལ་བྱེད་སྟངས་ཤིག་སྟེ། སྲིད་དོན་ཕྱི་འབྲེལ་དང་དཔལ་འབྱོར་ཕྱི་འབྲེལ། དམག་དོན་ཕྱི་འབྲེལ་སོགས་ཕྱི་འབྲེལ་གྱི་ཁྱབ་ཁོངས་གཞན་དག་དང་འདྲ་བར། རྒྱལ་ཁབ་ཅིག་གི་ཕྱི་འབྲེལ་གྱི་ཆ་ཤས་གལ་འགངས་ཅན་ཞིག་ཡིན།
“རྒྱ་ནག་གི་ས་ཁུལ་དུ་དམར་པོས་སྲིད་དབང་བསྒྱུར་བ་ནས་བཟུང་གཞན་སྡེ་དབང་དུ་བསྡུས་པར་ཁྲེལ་གཞུང་ངོ་ཚ་བྲལ་བའི་བསམ་སྦྱོར་དྲག་པོས་སྔར་རྒྱ་ནག་གོང་མ་རིམ་པའི་དུས་སྐབས་སུ་རྒྱ་བོད་མཆོད་ཡོན་ལར་རྒྱའི་འབྲེལ་ལམ་ཆེ་ཆུང་སྣ་ཚོགས་ཤིག་བྱུང་བའི་འབྲེལ་བར་བསྙད་དེ་བོད་རྒྱ་ནག་གི་ཁོངས་གཏོགས་ཡིན་ཚུལ་མི་འདྲ་གྲལ་བསྒྲིགས་ཀྱི་གླེང་མང་ཐོག་༡༩༤༩ ལོ་ནས་བོད་སར་རིམ་འཛུལ་གྱིས་མཐར་༡༩༥༠ བོད་ལྕགས་སྟག་ལོར་ཆབ་མདོར་དྲག་ཤུགས་ཀྱིས་བཙན་འཛུལ་བྱས་ཏེ། ༡༩༥༡ བོད་ལྕགས་ཡོས་ལོར་བཟང་བཙོན་ལྟ་བུའི་དོ་དམ་དུ་གནས་པའི་རང་རེའི་སྐུ་ཚབ་རྣམས་ལ་རྒྱ་དམར་གྱིས་རང་འདོད་ལྟར་བྲིས་པའི་གྲོས་མཐུན་ལ་རང་མིང་བཀོད་དུ་བཅུག་ཅིང༌། རྒྱ་དམར་ཁོ་རང་ཚོས་བཟོས་པའི་རྟགས་ཐེལ་ཞིག་བོད་གཞུང་གི་ཡིན་ཚུལ་དུ་ཕབ་བཅུག” ཅེས་༡༩༦༠ ལོའི་གསུམ་བཅུའི་དུས་དྲན་གྱི་ཡོངས་ཁྱབ་གསུང་འཕྲིན་དུ་བོད་རྒྱའི་གནད་དོན་གྱི་འབྱུང་རྩ་གསལ་བོར་བསྟན་ཡོད།
བོད་ཀྱི་རྩིས་སྲོལ་ལྟར་ན། ལོ་རྒན་དྲུག་ཅུ་རེ་ལ་རབ་བྱུང་རེར་འབོད་ཅིང་། དེ་ནི་དེང་སྐབས་ལོ་འཁོར་བརྒྱ་རེ་ལ་དུས་རབས་གཅིག་ཏུ་འབོད་པ་ལྟར་ཡིན། ད་ལོ་ནི་ཧྥ་རན་སི་དང་རྒྱ་ནག་གཉིས་དབར་གཞུང་འབྲེལ་གྱི་ཕྱི་འབྲེལ་ལམ་བཙུགས་ནས་ལོ་ངོ་དྲུག་ཅུ་འཁོར་བའི་ལོ་ཡིན། བོད་རྩིས་ལྟར་ན་ཏག་ཏག་རབ་བྱུང་གཅིག་འཁོར་ཡོད།
ཕྱི་ལོ་ ༡༩༦༤ ལོར་རྒྱལ་ཁབ་འདི་གཉིས་དབར་ཕྱི་འབྲེལ་འཛུགས་སྐབས། ཧྥ་རན་སི་ནི་ནུབ་ཕྱོགས་རྒྱལ་ཁབ་རྣམས་ཀྱི་ནང་ནས་རྒྱ་ནག་དང་འབྲེལ་ལམ་འཛུགས་མཁན་ཐོག་མར་གྱུར་ཡོད། ད་ལོའི་དྲུག་ཅུའི་དུས་དྲན་སྲུང་གཙིའི་སྐབས། རྒྱ་ནག་གི་སྲིད་འཛིན་ཞིས་ཅིན་ཕིན་གྱིས་ ‘‘གཙོ་འཛིན་མའོ་ཙེ་ཏུང་དང་དམག་སྤྱི་ཆེན་མོ་གྷོལ་གཉིས་ཀྱི་རྨད་དུ་བྱུང་བའི་བློ་གྲོས་དང་སྙིང་སྟོབས་ཀྱིས་ཧྥ་རྒྱའི་དབར་མཛའ་གྲོགས་ཀྱི་ཟམ་ཆེན་བསྐྲུན་ཅིང་། རྒྱ་ནག་དང་ནུབ་ཕྱོགས་རྒྱལ་ཁབ་དབར་མཉམ་ལས་ཀྱི་སྒོ་ཆེན་ཕྱེས། གྲང་དམག་དུས་སྐབས་ཀྱི་འཛམ་གླིང་ལ་རེ་བ་གསར་པ་ཞིག་བསྐྲུན་ཡོད་’’ཚུལ་བཤད་ཅིང་། ཧྥ་རན་སིའི་སྲིད་འཛིན་མཱ་ཁུ་རོང་གིས་ ‘‘རྒྱལ་ཁབ་གཉིས་ཀྱི་འབད་བརྩོན་བརྒྱུད་ནས་གོ་ལ་ཧྲིལ་བོའི་གནད་དོན་ཐག་གཅོད་ཀྱི་ཐབས་ལམ་འཚོལ་དགོས་ཤིང་། དམིགས་བསལ་མཁའ་དབུགས་འགྱུར་ལྡོག་དང་སྣ་མང་སྐྱེ་དངོས་སྲོག་ཆགས་ཀྱི་ཤི་བརླག འབྲུ་རིགས་བདེ་འཇགས་དང་འཕེལ་རྒྱས་སོགས་ཀྱི་ཐད་ལ་འབད་བརྩོན་བྱ་དགོས་’’ཚུལ་བཤད། ད་དུང་མཱ་ཁུ་རོང་གིས་འབྲེལ་ལམ་བཙུགས་ནས་ལོ་ངོ་དྲུག་ཅུའི་རྗེས་སུ། རྒྱལ་ཁབ་གཉིས་ཀྱིས་ཕྱོགས་དང་སྣ་མང་བོ་ནས་གྲོགས་འབྲེལ་གྱི་ཐབས་ལམ་བཙལ་ནས། རྒྱལ་སྤྱིའི་ཞི་བདེ་དང་བརྟན་བརླིང་ལ་ལེགས་སྐྱེས་འབུལ་དགོས་ཟེར་ཞིང་། ཞི་ཅིན་ཕིན་གྱིས་ཧྥ་རྒྱ་གཉིས་ཀྱི་དམིགས་བསལ་ཐུན་མིན་གྱི་འབྲེལ་ལམ་གྱི་ལོ་རྒྱུས་དེས། ཐུན་མིན་ཁྱད་ཆོས་ལྡན་པའི་‘ཧྥ་རྒྱའི་སྙིང་སྟོབས་’དེ་གསར་བཞེངས་བྱས་ཡོད་ཟེར།
སྤྱི་ལོ་ ༢༠༢༤ ལོའི་ཟླ་ ༤ ཚེས་ ༢༨ ཉིན། འདི་ག་ཧྥ་ཇག་རྩོམ་སྒྲིག་ཁང་གིས་བོད་འབྱོར་གློག་བརྙན། ལོ་་གསུམ་གྱི་རྗེས་ནས་ཞེས་པ་གཟིགས་འབུལ་བྱེད་གཏན་འཁེལ་ཡོད། གློག་བརྙན་འདི་ནི་ཅི་ཉི་སིའི་གློག་བརྙན་གྱི་ཐོ་གཞུང་ནང་ཚུད་མྱོང་བ་མ་ཟད། གློག་བརྙན་དུས་སྟོན་ཁ་ཤས་སྟེང་བྱ་དགའ་འང་ཐོབ་ཡོད། ཉེ་ཆར་སུད་སར་འཚོགས་པའི་གློག་བརྙན་དུས་སྟོན་ནང་ཞུགས་པའི་སྐབས་དང་བསྟུན་འདི་ག་ཧྥ་རན་སིའི་ཤེས་ལྡན་པའི་སྡེ་ལ་ཆེས་ཐོག་མའི་གཟིགས་ཕུད་ཀྱི་གོ་སྐབས་ཐོབ་ཡོད།
"བདེན་ལུང་བ་གཉི་གའི་ཕུ་ཐག་རིང། རྫུན་ཨ་བྲ་གཉི་གའི་མཇུག་མ་ཐུང་།" འདི་ནི་བོད་སྲིད་པ་རྒད་པོའི་ཉམས་མྱོང་གི་སྡོམ་ཚིག་ཚད་མ་ཞིག་སྟེ། བདེན་རྫུན་ཡུན་གྱིས་བདར་ན་རྫུན་མཇུག་མི་འཁྱོངས་པར་བདེན་པའི་མཐའ་གསལ་ཐུབ་པའི་དོན་ཡིན། དེ་ལྟར་ཡིན་ཡང་ངེས་ཏེ། རྒྱ་ནག་དམར་པོའི་གཞུང་གིས་བོད་ལ་བཙན་འཛུལ་དབང་སྒྱུར་བྱས་ནས་མི་ལོ་བདུན་ཅུ་ལྷག་སོང་བ་འདིའི་རིང་ལ། བོད་རྒྱ་ནག་གི་ཆ་ཤས་ཤིག་ཡིན་ཚུལ་གྱི་ལོ་རྒྱུས་རྫུན་བཟོ་དང་། བོད་ཞི་བས་བཅིངས་འགྲོལ་བཏང་ཚུལ་དང་། བོད་ལ་རང་དབང་རང་སྐྱོང་གི་ཐོབ་ཐང་ཡོད་ཚུལ་སོགས་ཀྱི་རྫུན་གཏམ་ཆེན་པོ་ཅི་ཙམ་གྱིས་བསྒྲགས་ན་ཡང་། ད་དུང་ཡང་བདེན་དོན་དུར་དུ་སྦེད་ཐུབ་མེད་པར་མ་ཟད། བོད་ནི་གནའ་སྔ་མོ་ནས་རང་བཙན་རང་བདག་གི་རྒྱལ་ཁབ་ཅིག་ཡིན་པའི་སྒྲུབ་བྱེད་དང། རྒྱ་དམར་གྱིས་བོད་ལ་དྲག་པོས་དབང་སྒྱུར་ཇི་ལྟར་བྱས་པའི་ཚུལ་དང་བོད་ཀྱི་སྣོད་བཅུད་གཉིས་ལ་གཏོར་བརླག་ཚབས་ཆེན་ཇི་ལྟར་བྱས་དང་བྱེད་བཞིན་པའི་དངོས་དོན་གྱི་བྱུང་བ་དང་འཚེ་མེད་ཞི་རྒོལ་གྱི་བདེན་པའི་འབོད་སྒྲ་ཆེན་པོ་དེ་འཛམ་གླིང་ལ་འབྲུག་སྒྲ་བཞིན་ལྡིར་བཞིན་པ་འདིའོ།།
དྲན་སྐུལ་གསལ་བསྒྲགས།
༄། །བཙོ་སྦྱངས་གསེར་གྱི་གཞུ་མོ་སྟོབས་ཀྱིས་བཀུགས་ཏེ། དྲུག་དཀར་གཡུ་ལོའི་མདའ་མོ་རྩལ་གྱིས་འཕེན་པའི་ཧྥ་ཇག་ཡི་གེ་བ་རྣམ་པར་ཆེད་ཞུ།
སྤྱི་ལོ་ ༢༠༢༤ ལོའི་ཟླ་ ༠༢ ཚེས་ ༢༡ ཉིན་ནི། བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་ཁྲོད་གཙོ་གཉེར་བྱས་པའི་བོད་ཡིག་ཟིན་བྲིས་རྐྱང་པའི་དྲ་བ་ཐོག་མ། ཧྥ་ཇག་ཟིན་བྲིས་སྒོ་འབྱེད་བྱས་ཏེ་ལོ་གཅིག་འཁོར་བའི་ཉིན་མོ་ཡིན། ཉིན་འདི་ནི་ཡི་གེ་བ་ཁྱེད་ཧྥ་ཇག་དྲ་བར་གདན་ཞུ་བྱས་ནས་ལོ་གཅིག་འཁོར་བའི་ཉིན་མོའང་ཡིན། ལོ་གཅིག་གི་རིང་སྐུ་ཉིད་ཀྱིས་གསེར་སྦྱངས་བཙོ་མ་ལྟ་བུའི་རྩོམ་ཡིག་གི་ལེགས་སྐྱེས་རིམ་པར་བསྩལ་བ་ལ། བཅོས་མིན་སེམས་ཀྱི་གཏིང་ནས་ཡི་རངས་དང་བཀའ་དྲིན་ཆེ་ཞུ་གིན་ཡོད།
ཧྥ་ཇག་རྩོམ་སྒྲིག་པའི་གཏམ།
སྲིད་སྐྱོང་སྔ་ཕྱིའི་ཞེན་མི་དང་གནག་མི།
ཧྥ་རན་སིར་བོད་མི་ཕོན་ཆེནའང་། མང་ཆེ་བ་ས་གནས་འདིར་གསར་དུ་འབྱོར་བར་བརྟེན། ས་གནས་གཞན་ལས་གནས་འདིའི་བོད་མི་ཚོ་མཐུན་སྒྲིལ་ཆེ་བ་དང་ནང་ཁུལ་གྱི་ཕྱོགས་རིས་མི་གསལ་བ་ཡིན། དེར་བརྟེན། ད་རེས་སྲིད་སྐྱོང་ཧྥ་རན་སིར་འཚམས་གཟིགས་ཀྱི་སྐབས་སུ་ངར་ནས་དྲི་བ་འདྲི་མཁན་དང་བཀག་ནས་ཀི་ལྡིར་བྱེད་མཁན་མ་བྱུང་བའང་ལྟོས་བཅས་ཀྱི་ས་འདིའི་བཟང་ཆ་རེད། སྔོན་མ་སྲིད་ཟུར་ལགས་ཧྥ་རན་སིར་ཕེབས་དུས་སུའང་མེ་འཁོར་འབབ་ཚུགས་ནས་ངོ་རྒོལ་བྱེད་མཁན་གྱི་གནག་མི་དང་ཀི་ལྡིར་བྱས་ནས་བཀག་འགོག་བྱེད་མཁན་གྱི་ཞེན་མི་བྱུང་མོད། སྐབས་དེར་ཡང་ས་གནས་གཞན་ལས་ཅུང་ཤུགས་ཆུང་བ་དང་མེ་སྟག་ཙམ་གྱི་ངོ་བོར་ཡོད། དེ་ཡང་ལྟོས་བཅས་ཀྱི་ས་འདིའི་བཟང་ཆ་ཞིག་རེད།
རྒྱ་ནག
____དཔལ་འབྱོར་གནད་དོན་གྱི་གཞི་རྩ་ཆབ་སྲིད་ལ་ཐུག་ཡོད།
ཏ་ལི་བྷན་གྱིས་ཨབ་གྷན་གྱི་སྲིད་དབང་མགོ་རྟིང་སློག་སྐབས་དེ་ལ་རྒྱབ་སྐྱོར་བྱེད་མཁན་གཙོ་བོ་ནི་རྒྱ་ནག་གཞུང་ཡིན་ཞིང་། ཏ་ལི་བྷན་གྱི་སྲིད་གཞུང་གསར་བར་རྒྱལ་སྤྱིའི་འབྲེལ་ལམ་གསར་འཛུགས་བྱེད་མཁན་དང་པོའང་རྒྱ་ནག་ཡིན། ཨེ་ཟི་རལ་དང་པ་ལི་སི་ཐན་གཉིས་དབར་གྱི་ད་ལྟའི་དམག་འཁྲུག་ཁྲོད་རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་རྒྱལ་སྤྱིའི་ནང་མངོན་གསལ་དོད་པོས་པ་ལི་སི་ཐན་ལ་རྒྱབ་སྐྱོར་བྱེད་ཀྱིན་པ་མ་ཟད། ཁ་སང་དེ་རིང་ར་ཤི་ཡ་དང་ཨེ་རན། པ་ཀི་སི་ཐན་སོགས་མཐུན་ཕྱོགས་རྒྱལ་ཁབ་ཁག་བསྡུ་སྐོང་གིས་ « བརྒྱུད་གཅིག་ལམ་གཅིག་ »གི་ཚོགས་ཆེན་ཐེངས་གསུམ་པ་དེ་བསྡུས་ནས། རང་གི་ཆབ་སྲིད་དང་དཔལ་འབྱོར་གྱིས་འཛམ་གླིང་དབང་བསྒྱུར་གྱི་འཆར་འགོད་དོན་འཁྱོལ་ཡོང་བར་འབད་བརྩོན་བྱེད་བཞིན་ཡོད། འོན་ཀྱང་། ཨ་རི་གཙོས་པའི་ནུབ་ཕྱོགས་རྒྱལ་ཁབ་ཁག་གི་སེམས་ཁྲལ་ནི། དེང་ ‘‘ཕྱེད་དམག་འཁྲུག་’’ནང་ལྷུང་བའི་འཛམ་གླིང་ནང་གི་རྒྱ་ནག་གི་སྟོབས་ཤུགས་རྒྱ་བསྐྱེད་དེ་མིན་པར། དཔལ་འབྱོར་གྱི་ནུས་པ་རིམ་བཞིན་ཉམས་དམས་སུ་འགྲོ་བཞིན་པའི་དེ་རིང་གི་རྒྱ་ནག་དེ་ཡིན།
ཧྥ་ཇག་ཡི་གེ་བའི་གསལ་བསྒྲགས།
སྤྱི་ལོ་ ༢༠༢༣ ལོའི་ཟླ་ ༨ ཚེས་ ༦ ཉིན་ཧྥ་ཇག་ཇག་དཔོན་ལྷན་འཛོམས་ཀྱི་སྐབས་སུ། འཛམ་གླིང་ས་ཕྱོགས་གར་བཞུགས་ཀྱི་བོད་ཀྱི་ཡི་གེ་བ་ཚང་མས། ཧྥ་ཇག་དྲ་བར་རང་རང་གི་ཟིན་བྲིས་གཉེར་ཆོག་པར་ཐག་བཅད་ཡོད། ཧྥ་ཇག་དྲ་བས་དབྱངས་གསལ་སོ་བཞིའི་མདའ་གཞུ་ཆ་འཛོམས་ཀྱི་ཡི་གེ་བ་ཚང་མར་མགྲོན་བརྡ་གཏོང་གི་ཡོད། ཧྥ་ཇག་ཡི་གེ་བའི་དྲ་བ་ནི། རྩོམ་འབྲིའི་རང་དབང་ཆ་ཚངལོངས་སྤྱོད་ཆོག་པའི་གར་སྟེགས་ཤིག་ཡིན། སྐུ་ཉིད་ནས་ཧྥ་ཇག་ཡི་གེ་བའི་དྲ་བར་ཁྱིམ་གཞིས་དྲོན་མོ་རེ་ཉར་འདོད་ན། གཤམ་གསལ་དོན་ཚན་ཁག་ལ་ཐུགས་སྣང་གནང་བར་ཞུ།
ཞིབ་བཤེར་གྱི་གནོན་ཤུགས་འོག པདྨ་ཚེ་བརྟན་གྱིས་‘‘དཀར་ནག་’’གི་བོད་ཁུལ་བརྙན་དུ་ཕབ།
གཤམ་གསལ་གྱི་བཅར་འདྲི་འདི་ནི། ཕྱི་ལོ་༢༠༡༦ ལོའི་ཟླ་ ༡༡ ཚེས་ ༢༢ ཉིན་གྱི་བཅར་འདྲི་རྙིང་བ་ཞིག་ཡིན། ལོ་དེར་འདས་པོ་སྐུ་ཞབས་པདྨ་ཚེ་བརྟན་ལགས་ཀྱི་གློག་བརྙན་ཐར་ལོ་ཨ་རིའི་ནེའུ་ཡོག་གྲོང་ཁྱེར་ནང་སྟོན་སྐབས་ནེའུ་ཡོག་དུས་བབ་ (The New York Times) ཀྱིས་ཁོང་ལ་བཅར་འདྲི་བྱས་པ་ཞིག་རེད། འདི་བཅར་འདྲི་རྙིང་བ་ཞིག་ཡིན་ནའང་། འདིའི་ནང་ཁོང་གི་གློག་བརྙན་བརྩམས་ཆོས་ཁག་གི་བསམ་བློའི་ཟབ་ཚད་དང་སྒྱུ་རྩལ་བློས་བསླངས། དེ་བཞིན་བོད་ཀྱི་གློག་བརྙན་འཁྲབ་འཁྲིད་པ་དང་བོད་བརྙན་ལ་འཕྲད་བཞིན་པའི་རྒྱ་ནག་གཞུང་གི་ཞིབ་བཤེར་གནོན་ཤུགས་དང་། ཁོང་སྒེར་ལ་འཕྲད་པའི་ཟི་ལིང་གནམ་ཐང་གི་དོན་རྐྱེན་སོགས་ཞིབ་ཅིང་རྒྱས་པ་ཞིག་གླེང་འདུག་པ་མ་ཟད། འདི་ག་རྩོམ་སྒྲིག་ཚོགས་ཆུང་ལ་ད་བར་ལག་སོན་བྱུང་བའི་ཁོང་གི་ཡིག་ངག་བརྙན་གསུམ་གྱི་བཅར་འདྲི་གང་མང་ཁྲོད་ནས་རྩེ་ཕུད་ལྟ་བུར་མཐོང་བས་བོད་སྒྱུར་གྱི་འབད་བརྩོན་བྱས་པ་ཡིན། མ་ཡིག་ནང་བཅར་འདྲིའི་སྔོན་གླེང་གི་ཚུལ་དུ་གསར་འགོད་པའི་ངོ་སྤྲོད་ཐུང་བུ་ཞིག་འདུག་ནའང་། བཅར་འདྲིའི་ནང་དོན་གནད་བསྡུས་སུ་བཀོད་པ་ཞིག་ཡིན་སྟབས་དེ་བོད་སྒྱུར་བྱས་མེད་པ་དགོངས་འཇགས་འཚལ། ༼ བཅར་འདྲི་སྔ་མའི་མཇུག ༽
ཧྥ་ཇག་རྩོམ་སྒྲིག་ཚོགས་ཆུང་གིས།
ཞིབ་བཤེར་གྱི་གནོན་ཤུགས་འོག པདྨ་ཚེ་བརྟན་གྱིས་‘‘དཀར་ནག་’’གི་བོད་ཁུལ་བརྙན་དུ་ཕབ།
གཤམ་གསལ་གྱི་བཅར་འདྲི་འདི་ནི། ཕྱི་ལོ་༢༠༡༦ ལོའི་ཟླ་ ༡༡ ཚེས་ ༢༢ ཉིན་གྱི་བཅར་འདྲི་རྙིང་བ་ཞིག་ཡིན། ལོ་དེར་འདས་པོ་སྐུ་ཞབས་པདྨ་ཚེ་བརྟན་ལགས་ཀྱི་གློག་བརྙན་ཐར་ལོ་ཨ་རིའི་ནེའུ་ཡོག་གྲོང་ཁྱེར་ནང་སྟོན་སྐབས་ནེའུ་ཡོག་དུས་བབ་ (The New York Times) ཀྱིས་ཁོང་ལ་བཅར་འདྲི་བྱས་པ་ཞིག་རེད། འདི་བཅར་འདྲི་རྙིང་བ་ཞིག་ཡིན་ནའང་། འདིའི་ནང་ཁོང་གི་གློག་བརྙན་བརྩམས་ཆོས་ཁག་གི་བསམ་བློའི་ཟབ་ཚད་དང་སྒྱུ་རྩལ་བློས་བསླངས། དེ་བཞིན་བོད་ཀྱི་གློག་བརྙན་འཁྲབ་འཁྲིད་པ་དང་བོད་བརྙན་ལ་འཕྲད་བཞིན་པའི་རྒྱ་ནག་གཞུང་གི་ཞིབ་བཤེར་གནོན་ཤུགས་དང་། ཁོང་སྒེར་ལ་འཕྲད་པའི་ཟི་ལིང་གནམ་ཐང་གི་དོན་རྐྱེན་སོགས་ཞིབ་ཅིང་རྒྱས་པ་ཞིག་གླེང་འདུག་པ་མ་ཟད། འདི་ག་རྩོམ་སྒྲིག་ཚོགས་ཆུང་ལ་ད་བར་ལག་སོན་བྱུང་བའི་ཁོང་གི་ཡིག་ངག་བརྙན་གསུམ་གྱི་བཅར་འདྲི་གང་མང་ཁྲོད་ནས་རྩེ་ཕུད་ལྟ་བུར་མཐོང་བས་བོད་སྒྱུར་གྱི་འབད་བརྩོན་བྱས་པ་ཡིན། མ་ཡིག་ནང་བཅར་འདྲིའི་སྔོན་གླེང་གི་ཚུལ་དུ་གསར་འགོད་པའི་ངོ་སྤྲོད་ཐུང་བུ་ཞིག་འདུག་ནའང་། བཅར་འདྲིའི་ནང་དོན་གནད་བསྡུས་སུ་བཀོད་པ་ཞིག་ཡིན་སྟབས་དེ་བོད་སྒྱུར་བྱས་མེད་པ་དགོངས་འཇགས་འཚལ།
ཧྥ་ཇག་རྩོམ་སྒྲིག་ཚོགས་ཆུང་གིས།
ཧྥ་ཇག་རྩོམ་སྒྲིག་པའི་གཏམ།
སྒྱུ་རྩལ་གྱི་ལེགས་སྐྱེས།
སྐད་ཡིག་གི་རིན་ཐང་གླེང་ན། སྐད་ཡིག་གི་ནང་དུ་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་ཆ་ལག་འཛོམས་པ་ཙམ་གྱིས་མི་འགྲུབ་པར། སྒྱུ་རྩལ་གྱི་ཡན་ལག་ཕྱོགས་སུ་རྒྱས་དགོས་པ་དེ་སྐད་ཡིག་གི་ཟབ་ཚད་དམ་རིན་ཐང་རེད། དེ་ལས་བརྒལ་ཏེ་འཛམ་གླིང་རྩོམ་རིག་གླེང་ན་བརྩམས་སྒྲུང་གླེང་དགོས་ཤིང་། བརྩམས་སྒྲུང་གི་ས་མིག་ཆད་པ་ནི་སྒྱུ་རྩལ་རྩོམ་རིགས་ཀྱི་མ་རྩ་སྟོང་བའི་རྟགས་མཚན་ཞིག་ཡིན། བོད་པ་བཙན་བྱོལ་དུ་གྱར་ནས་ལོ་བརྒྱ་ལ་ཉེ་བའི་རིང་སྐད་ཡིག་སྲུང་སྐྱོབ་ནི། རྩ་དོན་དང་མ་མཐའི་དམིགས་འབེན་ཞིག་ཡིན་ནའང་སྒྱུ་རྩལ་བརྩམས་ཆོས་སྤྱི་དང་། བྱེ་བྲག་བརྩམས་སྒྲུང་གི་སྟོང་ཆ་སྐོང་ཐུབ་མེད། བཙན་བྱོལ་ནང་དུ་གཞུང་ལུགས་དང་ཚད་གཞིའི་ངོས་ནས་ལྟར་འོས་པའི་བརྩམས་སྒྲུང་གཅིག་ཀྱང་ད་ལྟའི་བར་དུ་ཐོན་མེད། དེ་ནི་བསམ་གཞིག་མི་ནུས་པའི་ངོས་ཤིག་རེད། སྟབས་ལེགས་པ་ལ་དམིགས་རྒྱ་ཆེ་ཞིང་མཚོན་ཐབས་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པའི་སྒྲུང་རིང་འཇའ་ལམ་ཁྲ་མོ་ནི་ཁ་སྐོང་ཞིག་རེད། ཆེས་ཆུང་ས་ནས་གླེང་ནའང་གཞིས་ནས་བྱེས་ལ་ཕུལ་བའི་སྒྱུ་རྩལ་གྱི་ལེགས་སྐྱེས་གྱ་ནོམ་ཤོས་དེ་རེད།
ཧྥ་ཇག་རྩོམ་སྒྲིག་པའི་གཏམ།
རིན་ཐང་འཚོལ་བ།
གསར་གཏོད་སྲོལ་འབྱེད་ཀྱི་རིན་ཐང་དང་བཀའ་དྲིན་ལ་ཚད་གཞི་མེད། སངས་རྒྱས་ཀྱི་རྗེས་འཇུག་མཁས་གྲུབ་གསེར་རིའི་ཕྲེང་བ་ཚར་དུ་དངར་བ་ཞིག་བྱོན་ཡོད་ནའང་ཀླུ་སྒྲུབ་དང་ཐོགས་མེད་གཉིས་ལས་བསྟན་དང་འགྲོ་བར་བཀའ་དྲིན་ཆེ་བ་མེད། ཁོང་གཉིས་ཀྱི་རིན་ཐང་དང་བཀའ་དྲིན་ཡང་གསར་གཏོད་ཀྱི་རིན་ཐང་ཡིན། བོད་ཀྱི་ཐུན་མོང་རིག་གནས་ཀྱི་ངོས་ཐད་ནས་གླེང་ནའང་དགེ་ཆོས་དང་དོན་འགྲུབ་རྒྱལ་གཉིས་འཆི་མེད་རྒས་མེད་ཀྱི་གླེང་གཞི་ཡིན་པ་དེའང་གསར་གཏོད་ཀྱི་རིན་ཐང་རེད།
ཧྥ་ཇག་རྩོམ་སྒྲིག་པའི་གཏམ།
རྒྱལ་སྤྱིའི་དགོད་གཏམ།
༼ མཱ་ཁུག་རོང་གི་བཤད་ཐལ། ཡུ་རོབ་ཀྱི་འཐབ་བྱུས་རང་ཚུགས། འཐབ་བྱུས་མཛའ་གྲོགས། ཐེ་ཝན་གྱི་བདེ་འཇགས།༽
ཟླ་འདིར་ཧྥ་རན་སིའི་སྲིད་འཛིན་མཱ་ཁུག་རོང་རྒྱ་ནག་ལ་འཚམས་གཟིགས་སུ་བསྐྱོད་ནས། ཕྱིར་ཕེབས་སྐབས་ལམ་དབར་གྱི་གསར་འགོད་པའི་དྲི་བར་ ‘‘ཐེ་ཝན་གྱི་བདེ་འཇགས་ནི་ཡུ་རོབ་ཀྱི་གནད་དོན་མིན་’’པའི་བཤད་ཐལ་ཤོར་ཞིང་། ཁོང་རྒྱ་ནག་ལ་བསྐྱོད་པའི་ཐོག་མའི་དམིགས་ཡུལ་དེ་ལྟར་མིན་ནའང་། བཤད་ཐལ་ཤོར་རྗེས་སུ་གསར་ལམ་ཁག་ཏུ་ཐེ་ཝན་གནད་དོན་གྱི་ཐད་ནས་རྒྱ་ནག་གི་བསམ་ཚུལ་ལ་‘བསམ་ཤེས་’བྱེད་དགོས་ཚུལ་འདི་ལྟར་བཤད་ཡོད། ‘‘རང་ཉིད་ཡུ་རོབ་པ་ཞིག་ཡིན་པའི་ངོས་ནས། ང་ཚོས་ཡུ་རོབ་གཅིག་གྱུར་ལ་སེམས་འཁུར་བྱེད་བཞིན་པ་ལྟར། རྒྱ་ནག་པ་ཚོས་ཀྱང་རང་གི་གཅིག་གྱུར་ལ་སེམས་འཁུར་བྱེད་བཞིན་ཡོད། ཁོ་ཚོའི་ཕྱོགས་ངོས་ནས་བལྟ་ཞིབ་དང་བསམ་གཞིགས་བྱས་ཚེ། ཐེ་ཝན་ནི་(གཅིག་གྱུར་འདིའི་ཁོངས་སུ་ཚུད་པའི)མ་ལག་གི་ཆ་ཤས་ཤིག་ཆགས་ཡོད།’’ཅེས་དང་། ‘‘ཐེ་ཝན་གནད་དོན་གྱི་ཐད་ནས་ཡུ་རོབ་ཨ་རིའི་རྗེས་འདེད་པ་འདྲ་བོ་རེད། ཨ་རི་དང་རྒྱ་ནག་དབར་གྱི་འགལ་ཟླའི་ནང་མི་ཚུད་པ་དགོས་ཚེ། ཡུ་རོབ་ངེས་པར་དུ་[འཐབ་བྱུས་རང་ཚུགས་]དགོས་པ་དེ་རེད’’་ཅེས་གསལ་ཁ་བཏོད་ནས་བཤད།
རྩོམ་པ་པོའི་ཚོར་བ།
རྩོམ་སྒྲིག་པའི་གཏམ་ནི་དབྱེ་ཞིབ་དང་ཁ་ཕྱོགས་ཀྱིས་གྲུབ་དགོས་པའི་ལྟ་ཚུལ་ཞིག་གིས་མགོ་བཙུགས་ན། གང་ལ་དབྱེ་ཞིབ་བྱེད་པ་དང་གང་གི་ཁ་ཕྱོགས་གསལ་འདོན་བྱེད་ཅེས་པ་དེ་རེད། ཚིག་ཉུང་ཞིག་གིས་གླེང་བསླངས་ན། ཁོར་ཡུག་དང་བརྩེ་བ་ནི། སྨྲ་བསམ་བརྗོད་འདས་ཀྱི་རང་གི་བདེ་སྐྱིད་དང་། རང་ལ་ཤུགས་རྐྱེན་ཆེན་པོ་ཐེབ་མཁན་ཡིན། གྲོགས་མེད་ཁེར་རྐྱང་དུ་ལྷག་ཅེས་པའང་བརྩེ་བ་དང་རང་ལ་འཚམས་པའི་ཁོར་ཡུག་དང་བྲལ་བར་ཟེར། སེམས་ཅན་དུད་འགྲོ་དང་རྩི་ཤིང་མེ་ཏོག་ཅིག་ཡིན་ནའང་། རང་ཉིད་ལ་འཚམས་པའི་ཁོར་ཡུག་རེ་དགོས་པ་ལྟར། ང་ཚོ་ལའང་རང་ཉིད་ལ་འཚམས་པའི་ཁོར་ཡུག་ཅིག་དགོས་པ་ཡིན།
ཧྥ་ཇག་བསྒྲགས་གཏམ།
ཧྥ་ཇག་ཡི་གེ་བ་ནི། སྒྱུ་རྩལ་གྱི་ཞིང་མཆོག་ཧྥ་རན་སིར་འབྱོར་བའི་གངས་ཁྲོད་ཀྱི་ཇག་པ་སྐོར་ཁག་ཅིག་ཡིན།མ་གཞི་ནས་འཁོར་བའི་གནས་ཆེན་པོ་འདི་འཇིགས་སུ་རུང་བའི་གཡུལ་ས་ཞིག་དང་། མི་ཐམས་ཅད་གཡུལ་ལ་ཞུགས་པའི་ཇག་པ་ཞེ་གཅིག་ཡིན། མིའི་རིགས་ཀྱི་མེས་པོ་འཛངས་ཤོས་ཀྱི་ཡས་མཐའ་ཇག་པར་ཐུག་པས་ཇག་པ་མེད་ན་མིའི་རིགས་མེད་ལ།ཡི་གེ་མེད་ན་མཁས་མཛངས་མེད་པས། ཡི་གེ་ནི་མཁས་མཛངས་ཀྱི་ལག་ཆ་དང་པོ་དང་ཡི་གེ་བའི་མཚོན་ཆ་ཡག་ཤོས་ཡིན།དེར་བརྟེན།དབྱངས་གསལ་སོ་བཞིའི་མདའ་གཞུ་ཆ་འཛོམས་ཀྱི་ཇག་རྒོད་དག་ནི།མི་རིགས་ཉག་ཕྲ་ཞིང་ཡི་གེ་འཇིག་ལ་ཕྱོགས་དུས་དཔའ་ངར་ཆེན་པོས་མཁས་མཛངས་ཀྱི་མེ་ཁ་གསོ་མཁན་ཡིན།ཧྥ་ཇག་ཡིན།ཧྥ་ཇག་ཡི་གེ་བ་ཡིན།